Για κείνους που δείχνουν συμπόνοια.

Φρειδερίκος Νίτσε

Φρ. Νίτσε, τάδε έφη Ζαρατούστρας. 

Φίλοι μου, ο φίλος σας άκουσε μια ειρωνική κουβέντα:

“Μα για κοιτάξτε το Ζαρατούστρα! Δεν τριγυρνά ανάμεσα στους ανθρώπους, σαν να τριγύριζε ανάμεσα σε ζώα;”

Αλλά θα 'ταν καλύτερα αν είχαν πει: “ο φωτισμένος άνθρωπος γυρίζει ανάμεσα στους ανθρώπους, σαν ανάμεσα σε ζώα”.

Ο φωτισμένος άνθρωπος αποκαλεί άνθρωπο τον εαυτό του: το ζώο με τα κόκκινα μάγουλα.

Πως το 'παθε κάτι τέτοιο ο άνθρωπος; Μήπως επειδή χρειάστηκε να ντραπεί πολλές φορές;

Ω φίλοι μου! Έτσι μιλά ο φωτισμένος άνθρωπος: “Ντροπή, ντροπή, ντροπή-αυτή είναι η ιστορία του ανθρώπου!”

Και γι' αυτό το λόγο ο ευγενικός άνθρωπος αποφασίζει να μη κάνει άλλους να ντρέπονται: αποφασίζει να νιώθει ντροπή μπροστά σε όλους όσους υποφέρουν.

Αληθινά σας λέω, δεν τους συμπαθώ καθόλου αυτούς που συμπονούν κι είναι ευτυχισμένοι με τη συμπόνοια τους: γιατί κι απ' αυτούς το ίδιο λείπει η ντροπή.

Αν χρειαστεί να δείξω συμπόνοια, πάλι δε θα θέλω να με λένε συμπονετικό: κι αν συμπονώ τότε είναι προτιμότερο να δείχνω τη συμπόνοια μου από μακριά.

Και θα προτιμούσα ακόμη να κρύψω το κεφάλι μου και να φύγω. Γρήγορα μακριά, πριν μ' αναγνωρίσουν: κι έτσι σας ικετεύω να κάνετε κι εσείς φίλοι μου! Μακάρι η μοίρα μου να 'φερνε στο δρόμο μου μόνο αυτούς που, σαν κι εσάς, δε λυπούνται κι ούτε υποφέρουν, κι εκείνους που μαζί τους μπορώ να ελπίζω και να μοιράζουμαι το μεσημεριανό μου φαγητό και το μέλι.

Αληθινά σας λέω, έκανα ένα σωρό πράγματα γι' αυτούς που υποφέρουν. αλλά πάντα μου φαινόταν ότι έκανα το καλύτερο, από τη στιγμή που έμαθα να χαίρομαι καλύτερα με τον εαυτό μου.

Από τότε που υπάρχουν άνθρωποι, ο άνθρωπος χαίρεται τον εαυτό του πολύ λίγο: αυτό και μόνο, αδερφοί μου, είναι το πρωταρχικό μας αμάρτημα.

Γιατί αν μαθαίναμε να χαιρόμαστε τον εαυτό μας καλύτερα, καλύτερα θα ξεμαθαίναμε να κάνουμε κακό στους άλλους και να τους προκαλούμε θλίψη.

Γι' αυτό πλένω το χέρι μου κάθε φορά που βοηθά κάποιον που υποφέρει, γι' αυτό και ξεπλένω ακόμη και την ψυχή μου.

Γιατί έχω δει πονεμένους να υποφέρουν κι επειδή το 'χω δει αυτό, νιώθω ντροπή εξαιτίας της ντροπής τους-κι όταν τους βοήθησα έβλαψα πικρά την περηφάνια τους.

Οι μεγάλες υποχρεώσεις δεν κάνουν τον άνθρωπο να νιώθει ευγνωμοσύνη, τον κάνουν ν' αγανακτεί. Κι αν μια μικρή καλοσύνη δεν ξεχαστεί, γίνεται σκουλήκι που κατατρώγει την ψυχή.

“Να δεχόσαστε μ' επιφύλαξη! Να τιμάτε ένα άνθρωπο με το να δεχόσαστε κάτι απ' αυτόν!”-έτσι συμβουλεύω αυτούς που δεν έχουν κάτι να δώσουν.

Εγώ, ωστόσο, πάντα δίνω: προσφέρω μ' ευχαρίστηση σαν φίλος σε φίλους. Αλλά οι ξένοι κι οι φτωχοί μπορούν μονάχοι τους να μαζέψουν τους καρπούς του δέντρου μου: θα ντραπούν λιγότερο μ' αυτό τον τρόπο.

Οι ζητιάνοι, ωστόσο θα πρέπει ολοκληρωτικά να καταργηθούν! Αληθινά σας λέω είναι ενοχλητικό να τους δίνεις κι ενοχλητικό να μη τους δίνεις.

Το ίδιο και με τους αμαρτωλούς κι αυτούς με την κακή συνείδηση! Πιστέψτε με, φίλοι μου: τα τσιμπήματα της συνείδησης μας μαθαίνουν να τσιμπάμε κι εμείς το ίδιο.

Αλλά το χειρότερο απ' όλα είν' αυτοί με τις μικρόψυχες σκέψεις. Αληθινά σας λέω είναι καλύτερα να 'σαι κακός, παρά να σκέφτεσαι μικρόψυχα!

Είμαι σίγουρος ότι θα λέτε τώρα: “Η χαρά που δίνουν οι μικροκακίες μας γλυτώνουν από τις σοβαρές κακές πράξεις”. Μα, από κάτι τέτοιο δεν πρέπει κανένας να πεθυμά να γλυτώσει.

Οι κακές πράξεις είναι σαν το κακό σπυρί: πονά και ερεθίζεται και σπάζει,-φέρνεται τίμια.  

“Φυλάξου, είμαι άρρωστος”, έτσι μιλά η κακή πράξη,-κι αυτό είναι κάτι τίμιο.

Αλλά η ταπεινή σκέψη, η μικρόψυχη, είναι σαν την άφθα που βγάζουμε στο στόμα: σέρνεται και κρύβεται και δεν ξεσπά πουθενά, -μέχρι που όλο το σώμα να σαπίσει και να γεμίσει από μικρά σπυριά.

Αλλά ψιθυρίζω τούτη τη συμβουλή στ' αυτί εκείνου που τον κατέχει ο διάβολος: “καλύτερα για σένα ν' αφήσεις το διάβολο Σου να μεγαλώσει! Ακόμη κι έτσι, ανοίγεται μπροστά σου ένας δρόμος μεγαλοσύνης!”

Αχ, αδερφοί μου! Ξέρουμε όλοι μας κάτι παραπάνω για τον καθένα! Και πολλοί που έχουν γίνει διάφανοι για μας είναι για πολύν καιρό ακόμη απρόσβλητοι.

Είναι δύσκολο να ζεις με τους ανθρώπους, γιατί είναι δύσκολο να μένεις σιωπηλός.

Κι είμαστε το πιο πολύ άδικοι, όχι απέναντι σ' αυτόν που δε συμπαθούμε, αλλά απέναντι σ' εκείνον που για λόγου του δε νιώθουμε το παραμικρό.

Όμως αν έχετε ένα φίλο που υποφέρει, γίνετε ένας τόπος ξεκούρασης για τα βάσανα του, αλλά ένας τόπος ξεκούρασης σαν σκληρό κρεβάτι, σαν κρεβάτι εκστρατείας: γιατί έτσι θα τον εξυπηρετήσετε καλύτερα.

Κι αν ο φίλος σας σας κάνει κάτι κακό, τότε πείτε του:

“σου συγχωρώ αυτό που μου έκανες. Αλλά αυτό που έκανες στον ίδιο τον εαυτό σου, πως να σου το συγχωρήσω; Δεν το μπορώ!”

Έτσι μιλά η κάθε μεγάλη αγάπη: ξεπερνά ακόμη και τη συμπόνοια και τη συγχώρεση.

Θα πρέπει κανένας να σφίγγει γερά την καρδιά του. Γιατί αν την αφήσει να του ξεφύγει, πολύ γρήγορα θα χάσει ακόμη και το μυαλό του το ίδιο!

Αλλίμονο, που αλλού στον κόσμο γίνηκαν οι πιο μεγάλες τρέλες, παρά ανάμεσα σ' αυτούς που συμπονούν; Και τι άλλο στο κόσμο προκάλεσε πιότερα βάσανα απ' όσο οι τρέλες εκείνων που συμπονούν;

Αλίμονο σ' όλους όσους αγαπούν και δε μπορούν να ξεπεράσουν τον οίκτο!

Έτσι μου μίλησε κάποτε ο Διάβολος κι εμένα: “Ακόμη κι ο Θεός έχει την κόλαση του,-κι αυτή η Κόλαση είναι η αγάπη του για τον ίδιο τον άνθρωπο”.

Και τελευταία τον άκουσα να λέει αυτά τα λόγια: “Ο Θεός πέθανε. Ο Θεός έχει πεθάνει εξαιτίας του οίκτου του για τον άνθρωπο”.

Γι' αυτό φυλαχτείτε απέναντι στον οίκτο: απ' αυτόν έρχεται μια βαριά συννεφιά πάνω στον άνθρωπο! Αληθινά σας λέω, εγώ που ξέρω τα σημάδια των καιρών!

Αλλά προσέξτε και τούτο το ρητό: κάθε μεγάλη αγάπη είναι πιο πάνω από τον οίκτο: γιατί αυτή θέλει-να δημιουργήσει, ό,τι της είναι αγαπημένο!

“Προσφέρω στον εαυτό μου την αγάπη μου, και τον πλησίον μου στον εαυτό μου”, αυτή είναι η γλώσσα που μιλούν όλοι οι δημιουργοί.

Όλοι οι δημιουργοί, ωστόσο, είναι σκληροί.

- See more at: http://www.gfragoulis.blogspot.gr/2014/03/blog-post_31.html#more