Δικαιοσύνη καί Οικονομία - Π.Ζ.Προυντόν

P.Z. Proudhon

P.Z.Proudhon.

Ό πατέρας μου,ό οποίος ήταν ένας απλός άνθρωπος,δέν μπόρεσε ποτέ νά χωνέψει πώς ή κοινωνία πού ζούσε ήταν βασισμένη πάνω στόν ανταγωνισμό,πώς ή ευημερία στήν οποία αποβλέπει κάθε βιομήχανος είναι εξίσου κλεμμένη,όσο καί τό προιόν τής εργασίας κι ότι κατά συνέπεια ή τιμή τής πωλήσεως ενός προιόντος δέν υπολογίζεταιμέ βάση τόι κόστος του,άλλα σύμφωνα μέ τίς ανάγκες τού κοινού,τήν αγοραστική του δύναμη,τήν κατάσταση τού ανταγωνισμού κι έτσι επιτρέπει στό βιομήχανο ν' αποκομίζει υπέρογκα κέρδη.Ό πατέρας μου συνήθιζε νά υπολογίζει τά έξοδά του,νά προσθέτει άλλα τόσα γιά τήν προσωπική του απασχόληση καί νά λέει:΄΄Ή τιμή μου είναι αυτή κι αυτή΄΄.

Δέν έδινε προσοχή σέ καμιά αντίρρηση κι έτσι δημιούργησε ό ίδιος τήν ίδια του τήν καταστροφή.Πρωτού ακόμα γίνω δώδεκα χρονών,όταν δούλευα σάν αποθηκάριος,άρχισα νά συλλογίζομαι τίς διαχειρηστικές μεθόδους τού πατέρα μου καί τίς παρατηρήσεις πού έκαναν οί φίλοι του.Δίχως νά τό ξέρω,σκεπτόμουνα σχετικά μέ τήν προσφορά καί τήν ζήτηση καί τά καθαρά κέρδη,σάν τόν Πασκάλ μέ τούς συλλογισμούς του γιά τίς σφαίρες καί τίς ράβδους,πού αναφέρονται στή γεωμετρία.Γνώριζα πολύ καλά πώς ή μέθοδος τού πατέρα μου ήταν τίμια καί σωστή,αλλά παρόλα αυτά γνώριζα επίσης καί τούς κινδύνους πού συνεπαγόταν.Ή συνείδησή μου ενέκρινε τόν τρόπο πού ενεργούσε ό πατέρας μου,αλλά ή επιθυμία γιά τήν ασφάλειά μάς μέ ωθούσε πρός τήν αντίθετη κατεύθυνση.Αυτό αποτελούσε κάτι σάν γρίφο γιά μένα,αφού ήταν αντίθετο μέ τό χριστιανικό δόγμα κι ή επίλυσή του θά σήμαινε τήν καταστροφή τών θρησκευτικών μου πεποιθήσεων . . .

 Τίποτα,απάντησα,δέν έχει αποδείξει πώς δέν μπορούν νά εξισορροπηθούν οί αντιμαχόμενες θελήσεις καί συμφέροντα,ώστε νά γεννήσουν τήν ειρήνη,τή διαρκή ειρήνη καί τόν πλούτο,σάν προυπόθεση γιά τήν ευημερία όλων τών ανθρώπων.Δέν υπάρχει τίποτα,πού ν΄αποδεικνύει πώς ή ανηθικότητα καί τό έγκλημα πού θεωρούνται ότι αποτελούν τήν αιτία τής φτώχειας καί τού ανταγωνισμού,δέν προκαλούνται στήν πραγματικότητα άπ' τήν φτώχεια καί τόν ανταγωνισμό:τό καθολικό δόγμα εμφανίζει τή φτώχεια καί τόν ανταγωνισμό,σάν τιμωρία γιά τήν ανηθικότητα καί τό έγκλημα.Εκείνο πού πρέπει νά κάνουμε εμείς είναι νά ανακαλύψουμε κάποιον κανόνα αρμονίας,ισοζυγίας καί ισορροπίας.

(1858-Γιά τή δικαιοσύνη μέσα στήν επανάσταση καί τήν εκκλησία)